Ostatni miesiąc roku w wykonaniu SpaceX zapowiada się bardzo intensywnie. Na grudzień zaplanowane są trzy starty orbitalne, trwają przygotowania do pierwszej misji załogowej, a w Teksasie i na Florydzie postępują prace nad prototypami statku Starship.

Najbliższe starty

Najbliższy lot ma odbyć się 4 grudnia o godzinie 18:51 czasu polskiego (17:51 UTC). Rakieta Falcon 9 wystartuje z platformy SLC-40 na Cape Canaveral i wyniesie na niską orbitę okołoziemską (LEO) towarową kapsułę Dragon w ramach misji CRS-19. Dragon dostarczy na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS) zapasy, części zamienne oraz sprzęt do eksperymentów. Na jego pokładzie znajdzie się m.in. HISUI, japońska kamera hiperspektralna, mająca pozyskać dane niezbędne do rozwoju technologii obrazowania hiperspektralnego na pełną skalę.

Podczas tej misji wykorzystana zostanie towarowa kapsuła Dragon, która wcześniej brała udział w misji CRS-4 we wrześniu 2014 roku oraz w misji CRS-11 w czerwcu 2017 roku. Po oddzieleniu się drugiego stopnia planowane jest lądowanie boostera na autonomicznej barce Of Course I Still Love You (OCISLY) na Oceanie Atlantyckim. Kapsuła Dragon dotrze do ISS niecałe trzy dni po starcie i pozostanie tam przez około miesiąc. Na początku przyszłego roku wróci ona na Ziemię lądując za pomocą spadochronów na powierzchni Oceanu Spokojnego.

Kolejny start zaplanowano na 16 grudnia na godzinę 01:10 czasu polskiego (00:10 UTC) z platformy SLC-40. Falcon 9 ma dostarczyć na geosynchroniczną orbitę transferową (GTO) satelitę JCSAT-18/Kacific-1. Jest to satelita telekomunikacyjny będący efektem współpracy firm Kacific Broadband Satellites z Singapuru oraz SKY Perfect JSAT z Japonii. Ma on zapewniać dostęp do usług telefonicznych i internetowych na terenie Azji i Pacyfiku.

W ramach tego lotu prawdopodobnie ma zostać wykorzystany booster, który wcześniej brał udział w misji CRS-17 w maju 2019 roku oraz w misji CRS-18 w lipcu 2019 roku. Jak na razie nie są znane plany dotyczące odzysku pierwszego stopnia podczas tej misji. Prawdopodobnie odbędzie się próba odzyskania osłon ładunku rakiety za pomocą siatki zamontowanej na pokładzie statków GO Ms. Tree oraz GO Ms. Chief.

Na koniec grudnia zaplanowany jest jeszcze jeden start orbitalny z platformy SLC-40, chociaż nie jest jeszcze znana dokładna data. Falcon 9 ma wynieść na orbitę kolejne 60 satelitów należących do konstelacji Starlink, mającej docelowo zapewniać dostęp do Internetu na całym świecie. Misja Starlink-3 będzie trzecim dedykowanym startem z satelitami Starlink, po tym jak w maju wystrzelono serię testową, natomiast w listopadzie na orbitę trafiła pierwsza seria w pełni operacyjnych satelitów. Prawdopodobnie po oddzieleniu się drugiego stopnia booster rakiety Falcon 9 wyląduje na autonomicznej platformie Of Course I Still Love You (OCISLY) na Oceanie Atlantyckim.

Program komercyjnych lotów załogowych NASA (ang. Commercial Crew)

Cały czas trwają prace mające doprowadzić do pierwszego startu załogowego statku Dragon z astronautami na pokładzie na początku przyszłego roku. W pierwszych dniach listopada SpaceX ogłosiło, że przeprowadziło trzynaście udanych testów nowej wersji spadochronów, znanej jako Mark 3. Elon Musk poinformował, że jedynie podczas ostatniego z testów sprawdzane było działanie więcej niż jednego spadochronu jednocześnie, co oznacza, że do certyfikacji niezbędne jest kolejne dziewięć udanych testów.

SpaceX potwierdziło również, że pierwsze dwa testy nowej wersji spadochronów nie były udane – sprawdzano działanie spadochronów pod obciążeniami znacząco wyższymi w porównaniu do tych mających występować podczas właściwych misji – i w efekcie wprowadzono kolejne zmiany, których skuteczność potwierdziły kolejne testy  Wraz z firmą Airborne Systems, która współpracuje ze SpaceX przy najnowszej wersji spadochronów, udało się przeprowadzić dwanaście udanych testów pojedynczego spadochronu z rzędu w ciągu siedmiu dni. Pierwszy test grupy spadochronów, podczas którego symulowano sytuację, kiedy jeden z czterech spadochronów głównych ulega awarii, odbył się 31 października i zostało udostępnione nagranie przedstawiające jego przebieg. SpaceX planuje zakończyć proces kwalifikacji spadochronów do lotów jeszcze w tym roku, co sugeruje, że w listopadzie również odbywały się testy.

Zbliża się także test systemu ewakuacji załogowej kapsuły Dragon podczas lotu (ang. IFA – In-Flight Abort), który jest niezbędnym krokiem przed pierwszym lotem załogowym. W dniu 13 listopada udało się przeprowadzić udane statyczne testy systemu, dzięki czemu otworzyła się droga do testu podczas lotu, zaplanowanego obecnie najwcześniej na drugą połowę grudnia.

W ramach IFA sprawdzone zostanie działanie systemu ewakuacji podczas symulowanej awarii rakiety Falcon 9 w momencie występowania największych obciążeń aerodynamicznych w czasie lotu, około 90 sekund po starcie z platformy LC-39A w Centrum Kosmicznym im. Kennedy’ego (KSC). Zgodnie z planem po aktywowaniu systemu uruchomione zostaną silniki SuperDraco, które pozwolą kapsule na oddalenie się od rakiety. Następnie silniki manewrowe Draco będą sterować orientacją kapsuły w taki sposób, aby bezpiecznie wróciła ona na powierzchnię i wylądowała przy pomocy spadochronów w wodach Oceanu Atlantyckiego. Podczas testu ma zostać wykorzystany booster rakiety Falcon 9, który odbył już trzy loty: z misją Bangabandhu Satellite-1 w maju 2018 roku, z misją Merah Putih w sierpniu 2018 roku oraz z misją SSO-A w grudniu 2018 roku.

Kontrakty wojskowe (NSSL)

Trwa procedura wyboru dostawców, którzy podzielą się kontraktami na przeprowadzenie ponad 30 startów związanych z bezpieczeństwem narodowym dla Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych (USAF) w latach 2022-2026 w ramach drugiej fazy programu NSSL (ang. National Security Space Launch). O kontrakty walczą cztery firmy: SpaceX, Blue Origin, United Launch Alliance oraz Northrop Grumman.

12 sierpnia firma Blue Origin złożyła protest do Government Accountability Office (GAO), instytucji kontrolnej Kongresu Stanów Zjednoczonych, według którego kryteria oceny ofert są niejednoznaczne oraz subiektywne i tym samym są niezgodne z zasadami przeprowadzania przetargów federalnych, uniemożliwiając uczciwą i otwartą konkurencję. GAO opublikowało werdykt w drugiej połowie listopada i częściowo zgodziło się z tymi zarzutami, zauważając, że metodologia zakładająca wybór dwóch ofert, których kombinacja najlepiej będzie spełniać wymagania Sił Powietrznych, nie przedstawia jasnych zasad, wg których oferenci mają konkurować i wg których ich oferty będą oceniane. Ewaluacja niezależnych od siebie ofert w parach została uznana za nieracjonalną i niezgodną z zasadami przeprowadzania przetargów. GAO zarekomendowało Siłom Powietrznym zmianę warunków wyboru zwycięzców.

Will Roper, przedstawiciel Sił Powietrznych, potwierdził, że warunki zostaną zmodyfikowane i że klauzula, wg której oferty miały być oceniane wspólnie, w parach, zostanie usunięta. Każda oferta zostanie oceniona niezależnie na podstawie kryteriów przedstawionych w zapytaniu ofertowym i w ten sposób wybrane zostaną dwie firmy, którym przyznane zostaną kontrakty. Kiedy kryteria zostaną zmodyfikowane, Siły Powietrzne będą musiały poinformować wszystkich oferentów, aby ci mogli dostosować swoje oferty do zmienionych zasad. Roper powiedział również, że modyfikacje zostaną wprowadzone w niedługim czasie, aby nie opóźniać programu i zgodnie z planem wybrać dostawców w połowie 2020 roku.

Jednocześnie GAO nie zgodziło się z innymi zarzutami formułowanymi przez Blue Origin, wg których chęć przyznania kontraktów jedynie dwóm oferentom jest niekorzystna dla nowych graczy na rynku i faworyzuje firmy, które już wcześniej świadczyły usługi startów dla Sił Powietrznych, ograniczając konkurencję. Wg Blue Origin nie zapewni to nowym firmom sektora kosmicznego wystarczającego wsparcia, aby rozwijane były systemy rakietowe, które będą mogły być oferowane w kolejnych przetargach. GAO zauważyło jednak, że przepisy federalne nie zakładają konieczności przyznawania kontraktów wielu firmom w celu wspierania ewentualnych inwestycji, które mogą być niezbędne do spełnienia przyszłych rządowych wymagań. Wg GAO argumenty Blue Origin nie dotykają tematu zgodności przetargu z prawem, a jedynie rozbieżności pomiędzy opiniami firmy i Sił Powietrznych co do najkorzystniejszej dla państwa polityki przeprowadzania przetargów.

GAO nie zgodziło się również z zarzutem, że harmonogram przyznawania kontraktów także ogranicza konkurencję, będąc niekorzystnym dla nowych firm na rynku, takich jak Blue Origin. Co prawda firma może mieć obecnie mniejsze szanse ze względu na to, że dopiero pracuje ona nad budową i certyfikacją swojej rakiety, jednakże nie oznacza to, że Siły Powietrzne w sposób niedozwolony ograniczają konkurencję. Fakt, że niektóre z wymagań mogą być trudne lub niemal niemożliwe do spełnienia przez daną firmę nie sprawia, że warunki przetargu są niezgodne z prawem, jeżeli odzwierciedlają one rzeczywiste potrzeby Sił Powietrznych. Agencje rządowe nie mają obowiązku opóźniania przetargów, aby dać konkretnym oferentom czas niezbędny do spełnienia wszystkich wymagań.

Nowe kontrakty

W drugiej połowie listopada NASA ogłosiła listę pięciu firm, w tym SpaceX, które dołączyły do grupy dostawców, którzy będą mogli składać oferty w przetargach na dostawę ładunków na powierzchnię Księżyca w ramach programu CLPS (ang. Commercial Lunar Payload Services). Kontrakty w ramach programu CLPS nie są z góry ograniczone jeśli chodzi o liczbę misji oraz masę ładunków. Ich łączna wartość do listopada 2028 roku może osiągnąć 2,6 miliarda dolarów. Podczas oceny ofert w ramach poszczególnych kontraktów agencja będzie brać pod uwagę różne czynniki, takie jak realność wykonania z technicznego punktu widzenia, koszt oraz harmonogram. Gwynne Shotwell, prezydent oraz dyrektor operacyjna (COO) SpaceX, poinformowała, że firma zaoferowała w programie rakietę Super Heavy/Starship.

W ostatnim czasie pojawiła się również informacja, że firma Nanoracks wykupiła lot na rakiecie Falcon 9 w ramach programu wynoszenia małych satelitów na orbitę. Start ma odbyć się pod koniec 2020 roku, a w kosmos trafić ma osiem małych satelitów, a także pierwszy demonstrator technologii w ramach programu Nanoracks Space Outpost, którego celem jest możliwość konwersji górnych stopni rakiet na moduły mieszkalne. Platforma budowana we współpracy z firmą Maxar ma zademonstrować możliwość robotycznego cięcia materiału mającego symulować zbiorniki górnego stopnia rakiety. Misja ta jest finansowana z kontraktu przyznanego Nanoracks w ramach programu NASA NextSTEP-2. „Strukturalne cięcie metalu nie było nigdy przeprowadzane w kosmosie i SpaceX jest zaszczycone, że może pomóc w dostarczeniu demonstratora takich możliwości na orbitę”, powiedziała Gwynne Shotwell. „Dobrze widzieć coraz więcej firm, takich jak Nanoracks, inwestujących w nowe technologie w celu poczynienia postępów w eksploracji Księżyca i, docelowo, Marsa”. Pozostałe osiem satelitów, które zostaną wystrzelone w ramach tego kontraktu, to należące do firmy Spire cubesaty LEMUR-2, służące do pomiarów meteorologicznych oraz śledzenia pozycji statków i samolotów.

Starship

W drugiej połowie listopada w ośrodku SpaceX w Boca Chica w Teksasie przeprowadzane były testy pierwszego pełnowymiarowego prototypu statku Starship, znanego jako Starship Mk1, który wg wcześniejszych zapowiedzi miał wziąć udział w testowym locie na wysokość ok. 20 km. Podczas jednego z testów tankowania uległ on jednak uszkodzeniu. Wg oświadczenia SpaceX już wcześniej zrezygnowano z lotów tego egzemplarza ze względu na duże różnice względem kolejnych wersji. W związku z tym firma ma się skupić na budowie kolejnego egzemplarza w Boca Chica, Mk3, zaprojektowanego do lotu na orbitę.

W ośrodku SpaceX w Cocoa na Florydzie także budowane są testowe egzemplarze statku Starship. Powstaje tam Starship Mk2, jednakże w świetle ostatnich informacji bardzo prawdopodobne jest, że on także nie zostanie wykorzystany do lotu. Prawdopodobnie pojazd ten ma zostać w niedługim czasie przetransportowany do Centrum Kosmicznego im. Kennedy’ego (KSC), gdzie w obrębie kompleksu startowego LC-39A trwa budowa infrastruktury do testowych startów statku Starship. W obrębie ośrodka w Cocoa zaobserwowano także elementy kolejnego egzemplarza, Mk4, jednakże nie wiadomo, jakie są obecnie dokładniejsze plany firmy dotyczące prac nad egzemplarzami statku Starship na Florydzie. W ostatnich dniach pojawiły się plany rozszerzenia nowego kompleksu SpaceX przy Roberts Road w KSC, nad którego budową trwają obecnie prace. Prawdopodobnie przynajmniej część operacji związanych z budową Starshipa na Florydzie zostanie w niedługim czasie przeniesiona do nowego ośrodka, m.in. ze względu na bliskość platformy LC-39A.

Źródła: US Launch Schedule, Launch Photography by Ben Cooper, Gunter’s Space Page (1), (2), (3), SpaceX (1), (2), (3), NASA (1), (2), Nathan Barker, Kacific, Michael Baylor (1), (2), (3), (4), Elon Musk (1), (2), SpaceNews.com (1), (2), (3), (4), (5), (6), Chris Bergin, NASASpaceFlight.com (1), (2), Nanoracks (1), (2), Michael Sheetz, bluemoondance74, John Winkopp, Julia Bergeron (1), (2), Forum NSF